Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί τη συνεισφορά της Ένωσης Συλλόγων Γονέων Μαθητών Χαλανδρίου στη δημόσια συζήτηση και διαβούλευση πάνω στο νομοσχέδιο της Κυβέρνησης για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Το κείμενο αποτελεί αποδελτίωση όσων ειπώθηκαν στην εκδήλωση της Ένωσης με τίτλο "Η ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης και οι συνέπειες για τα δημόσια σχολεία και τα πανεπιστήμια", που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 10/2/24, στο Κέντρο Νεότητας Δήμου Χαλανδρίου. Στην εκδήλωση μίλησαν η Α. Μπαχτή, εκπαιδευτικός και αρθρογράφος στο περιοδικό "Σελιδοδείκτης", ο Α. Μαυρόπουλος, μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΜΠ, και ο Γ. Λυμπεράτος, καθηγητής του ΕΜΠ στην Σχολή Χημικών Μηχανικών.
Η δημοσίευση αυτή δεν γίνεται από την ανάγκη να συμμετάσχει η Ένωση στη συζήτηση με ιδεολογικούς όρους, παρά το γεγονός της ομόθυμης άποψης των μελών του Δ.Σ. ενάντια στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Αφορά, κυρίως, μια κριτική στο σχέδιο νόμου και την ποιότητα των επιχειρημάτων που ακούγονται και γράφονται στα ΜΜΕ το τελευταίο διάστημα και που συνοδεύουν το νομοσχέδιο, πιστεύοντας ότι αυτό που έρχεται είναι πολύ χειρότερο από αυτό που οι περισσότεροι φαντάζονται. Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί ένα σύνολο από επιχειρήματα τα οποία είτε συσκοτίζουν, είτε εξωραΐζουν, είτε συγκαλύπτουν την πραγματικότητα και το πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται η συζήτηση για την ίδρυση μη κρατικών ΑΕΙ.
Ζήτημα 1ο: Τα στοιχεία χρηματοδότησης των δημόσιων ΑΕΙ
Εντέχνως, η κυβέρνηση εμφανίζει αύξηση των κονδυλίων για τα πανεπιστήμια, χρησιμοποιώντας ως αφετηρία την περίοδο 2012-2013. Η αλήθεια είναι ότι, μεσοσταθμικά, από το 2008, η χρηματοδότηση έχει πέσει περί το 60%, τα μέλη ΔΕΠ έχουν μειωθεί κατά 10-35%, ενώ ταυτόχρονα οι φοιτητές στα μεγάλα ΑΕΙ έχουν αυξηθεί κατά 20%. Η επιλογή αυτή είναι συνειδητή, ορίζει τη φθορά ως κανόνα για τα δημόσια ΑΕΙ και διαμορφώνει την ανάγκη για μια εναλλακτική πρόταση. Μια εναλλακτική πρόταση, που όσο πιο μεγάλη είναι η φθορά και ο πήχης κατεβαίνει χαμηλότερα, τόσο χαμηλότερου επιπέδου θα είναι.
Εντέχνως, η κυβέρνηση εμφανίζει αύξηση των κονδυλίων για τα πανεπιστήμια, χρησιμοποιώντας ως αφετηρία την περίοδο 2012-2013. Η αλήθεια είναι ότι, μεσοσταθμικά, από το 2008, η χρηματοδότηση έχει πέσει περί το 60%, τα μέλη ΔΕΠ έχουν μειωθεί κατά 10-35%, ενώ ταυτόχρονα οι φοιτητές στα μεγάλα ΑΕΙ έχουν αυξηθεί κατά 20%. Η επιλογή αυτή είναι συνειδητή, ορίζει τη φθορά ως κανόνα για τα δημόσια ΑΕΙ και διαμορφώνει την ανάγκη για μια εναλλακτική πρόταση. Μια εναλλακτική πρόταση, που όσο πιο μεγάλη είναι η φθορά και ο πήχης κατεβαίνει χαμηλότερα, τόσο χαμηλότερου επιπέδου θα είναι.
Ζήτημα 2ο: Η ΕΒΕ και ο λόγος για τον οποίον υπάρχει
Η ΕΒΕ έχει έρθει για να διαμορφώσει τα στρώματα της υποψήφιας πελατείας των ιδιωτικών ΑΕΙ. Χωρίς να καλύπτει καμία απολύτως ακαδημαϊκή ανάγκη, η ΕΒΕ μόνο το 2023 άφησε 23.000 φοιτητές εκτός Πανεπιστημίου, 11.000 θέσεις κενές και μειωμένο αριθμό φοιτητών σε 153 τμήματα (ενδεικτικά μείωσε κατά 50% τον αριθμό των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου).
Ζήτημα 3ο: Η διαβούλευση και οι πρακτικές που υιοθετούνται για να περάσει το νομοσχέδιο
Το νομοσχέδιο έχει 200 άρθρα συνολικά και έχει διαβούλευση πρακτικά σχεδόν μία εβδομάδα. Εδώ και ενάμιση μήνα με συνεντεύξεις και ανακοινώσεις στα κανάλια και σε εφημερίδες υπήρχε έντονη ειδησιογραφία και αναπαραγωγή πληροφορίας για το πόσο απαραίτητο είναι. Ποιος είναι ο λόγος αυτής της επιλογής; Γιατί τόσος φόβος να ερωτηθεί η κοινωνία και η ακαδημαϊκή κοινότητα και να έχουμε μόνο μια εβδομάδα διαβούλευση; Το παράδειγμα της δεδηλωμένης πρόθεσης συγκεκριμένου fund που δραστηριοποιείται στον χώρο της υγείας να ανοίξει με το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας ιατρική σχολή δείχνει ότι κάποιοι τα ήξεραν όλα αρκετό καιρό πριν. Το ότι κάποιοι κύκλοι της αγοράς προετοιμάζονταν, ενώ η ακαδημαική κοινότητα δεν ήξερε τίποτα, δεν αποτελεί κάτι μη αποδεκτό ως πρακτική;
Ζήτημα 4ο: Η οικονομική ανάπτυξη που θα φέρουν τα ιδιωτικά ΑΕΙ
Κατά την κυβέρνηση, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα ωφελήσουν με 1-2% του ΑΕΠ. Με πόσους φοιτητές θα γίνει αυτό άραγε; Από που τεκμαίρεται ένας τέτοιος ισχυρισμός; Ποια διεθνής πρακτική το υποδηλώνει; Την ίδια στιγμή που οι κρατούντες συνηθίζουν να στέλνουν τον οποιονδήποτε προτάσσει κάποια πολιτική στο λογιστήριο του κράτους για κοστολόγηση, δεν αναφέρουν ούτε τους στοιχειώδεις υπολογισμούς αυτών των αριθμών που χρησιμοποιούν. Πριν φτάσουμε να συζητάμε για το σύνταγμα και την αθλιότητα παράκαμψής του, από μόνα τους αυτά τα επιχειρήματα δείχνουν την ποιότητα της επεξεργασίας που έχει γίνει και επιβεβαιώνουν όλους όσους είναι αρνητικοί απέναντι σε αυτό στο ότι δεν υπάρχει κανενός είδους μελέτη που να αφορά ακαδημαϊκά κριτήρια στην εξέταση του τρόπου και της σκοπιμότητας λειτουργίας ιδιωτικών ΑΕΙ στην χώρα.
Ζήτημα 5ο: Η περιφρόνηση του συντάγματος
Η ξεδιάντροποη παράκαμψη του συντάγματος και όσων αυτό περιγράφει στο άρθρο 16 δεν είναι κάτι που κάποιος δεν περιμένει ως μέθοδο με την οποία μία κυβέρνηση, διερευνώντας τα όρια της καθεστωτικής της λογικής και εξουσίας, χρησιμοποιεί με τόσο ανοιχτό τρόπο. Φαντάζει αυτονόητη γι'αυτήν, ειδικά όταν κατηγορείται ότι παρακολουθεί τους πολιτικούς της αντιπάλους (και όχι μόνο) και η χώρα κατατάσσεται 108η στην ελευθερία του τύπου. Η πιο ενδιαφέρουσα προσέγγιση είναι αυτό που λέγεται δημιουργική παράκαμψη του συντάγματος, που προέκυψε από τις ευλογίες κάποιων συνταγματολόγων που έχουν το προνόμιο στο μονοπώλιο διατύπωσης απόψεων για το σύνταγμα. Βέβαια για κάθε έναν υπάρχουν άλλοι τόσοι που λένε τα αυτονόητα περί πλήρους αντισυνταγματικότητας του νομοσχεδίου. Αυτό συνιστά ένα ακόμα σημείο που επιβεβαιώνει το πόσο απαραίτητη είναι η διαβούλευση και η συζήτηση για την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ στην Ελληνική κοινωνία σήμερα.
Ζήτημα 6ο: Τι λέει το ίδιο το σύνταγμα;
Το σύνταγμα δεν λέει ότι απαγορεύονται τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Λέει ότι το δημόσιο παρέχει κατ'αποκλειστικότητα την ανώτατη εκπαίδευση, οι καθηγητές σε αυτά δεν είναι υπάλληλοι αλλά δημόσιοι λειτουργοί και ότι το πανεπιστήμιο είναι αυτοδιοίκητο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου.
Ζήτημα 7ο: Τι λένε όσοι ασπάζονται τη δημιουργική προσέγγιση του συντάγματος;
Για την ερμηνεία του συντάγματος, μέσω δημιουργικής παράκαμψης, υπάρχουν οι διεθνείς συμφωνίες και οι ενωσιακές υποχρεώσεις που διαμορφώνουν ένα άλλο πλαίσιο. Όμως ό,τι και να συζητάνε ό,τι και να λένε, όλες αυτές οι υποχρεώσεις και το διεθνές δίκαιο δεν επιβάλλουν την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Αυτό που περιγράφουν είναι ο τρόπος που μπορεί να υπάρξουν και όχι η υποχρέωση να υπάρξουν, γεγονός που συνιστά την πρώτη λαθροχειρία. Η δεύτερη αφορά το άρθρο 28 του συντάγματος, που λέει ότι οι διακρατικές συμφωνίες υπερισχύουν του κοινού νόμου, όχι όμως του ίδιου του συντάγματος άρα και η επίκλησή τους για την ανάγκη ίδρυσης ιδιωτικών ΑΕΙ απλά δεν κατισχύει του συντάγματος. Η τρίτη λαθροχειρία που γίνεται αφορά τη συμφωνία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και την έγκριση από την μεριά της Ελλάδας της αρχής που προβλέπει την απελευθέρωση της παροχής υπηρεσιών μεταξύ των μελών. Άρα αυτομάτως εμποδίζεται κάποιος τρίτος που θέλει να έρθει στην Ελλάδα να ανοίξει πανεπιστήμιο στη χώρα. Κανείς όμως δεν λέει ότι η Ελλάδα υπέγραψε τη συμφωνία με ρητή επιφύλαξη για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η Ελλάδα λοιπόν έχει δικαίωμα να μην εφαρμόσει το κομμάτι που αφορά τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Το τελευταίο και σημαντικότερο επιχείρημα της δημιουργικής συλλογιστικής απέναντι στο σύνταγμα είναι ότι η μη ίδρυση μας φέρνει σε σύγκρουση με τον θεμελιώδη χάρτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο χάρτης λέει όμως στο προοίμιο του ότι τα δικαιώματα που προστατεύει δεν επιβάλλουν αλλαγές στις αρμοδιότητες και τη νομοθεσία των κρατών μελών. Και εδώ καταπίπτει το επιχείρημα της υποχρέωσης τήρησης των ενωσιακών απαιτήσεων. Απαιτήσεων που έχουν υλοποιηθεί στη χώρα από την εφαρμογή, την λειτουργία και την ίδρυση δεκάδων κολεγίων τα προηγούμενα χρόνια. Όλα τα παραπάνω αποτελούν ένα πρόσχημα για να παρακαμφθεί το σύνταγμα και να υπάρξει μια νομική επίφαση νομιμότητας, ώστε να εφαρμοστεί η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα και τίποτα παραπάνω.
Ζήτημα 8ο: Δεν υπάρχουν κρατικά πανεπιστήμια
Δεν υπάρχουν κρατικά πανεπιστήμια, η διοίκησή τους δεν διορίζεται από την κυβέρνηση, είναι αυτοδιοίκητα, δεν είναι παραρτήματα υπουργείων ή περιφερειών. Το αντιφατικό - άλλο ένα - μάλιστα είναι ότι οι οπαδοί των μη κρατικών πανεπιστημίων κάνουν τη μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση, βάζουν πανεπιστημιακή αστυνομία, βγάζουν εγκυκλίους για τις εξετάσεις και πως αυτές πρέπει να γίνουν. Η ταμπακιέρα: το βασικό πρόβλημα που υπάρχει και το οποίο προσπαθεί να χτυπήσει το νομοσχέδιο είναι ο δημόσιος χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα. Αυτό είναι που πρέπει να σπάσει: το αποκλειστικό προνόμιο του δημοσίου στην παροχή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, η οποία παρέχεται σε όλους δωρεάν. Το προνόμιο και η υποχρέωση του δημοσίου να δίνει δωρεάν εκπαίδευση στα παιδιά είναι κατεξοχήν ταξικό ζήτημα. Τα παιδιά των φτωχών οικογενειών περνάνε όλο και λιγότερο στο πανεπιστήμιο, η όλη διαδικασία φαντάζει σαν έναν δρόμο που γεμίζει διόδια και συνεχώς μπαίνουν και άλλα. Έτσι, στα τελευταία μέτρα, λίγο πριν το πανεπιστήμιο, θα μπει και άλλο ένα, που θα αφορά την κατάργηση του τελευταίου δωρεάν ονείρου που υπήρχε για ένα καλύτερο κόσμο διαμέσου της γνώσης.
Ζήτημα 5ο: Η περιφρόνηση του συντάγματος
Η ξεδιάντροποη παράκαμψη του συντάγματος και όσων αυτό περιγράφει στο άρθρο 16 δεν είναι κάτι που κάποιος δεν περιμένει ως μέθοδο με την οποία μία κυβέρνηση, διερευνώντας τα όρια της καθεστωτικής της λογικής και εξουσίας, χρησιμοποιεί με τόσο ανοιχτό τρόπο. Φαντάζει αυτονόητη γι'αυτήν, ειδικά όταν κατηγορείται ότι παρακολουθεί τους πολιτικούς της αντιπάλους (και όχι μόνο) και η χώρα κατατάσσεται 108η στην ελευθερία του τύπου. Η πιο ενδιαφέρουσα προσέγγιση είναι αυτό που λέγεται δημιουργική παράκαμψη του συντάγματος, που προέκυψε από τις ευλογίες κάποιων συνταγματολόγων που έχουν το προνόμιο στο μονοπώλιο διατύπωσης απόψεων για το σύνταγμα. Βέβαια για κάθε έναν υπάρχουν άλλοι τόσοι που λένε τα αυτονόητα περί πλήρους αντισυνταγματικότητας του νομοσχεδίου. Αυτό συνιστά ένα ακόμα σημείο που επιβεβαιώνει το πόσο απαραίτητη είναι η διαβούλευση και η συζήτηση για την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ στην Ελληνική κοινωνία σήμερα.
Ζήτημα 6ο: Τι λέει το ίδιο το σύνταγμα;
Το σύνταγμα δεν λέει ότι απαγορεύονται τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Λέει ότι το δημόσιο παρέχει κατ'αποκλειστικότητα την ανώτατη εκπαίδευση, οι καθηγητές σε αυτά δεν είναι υπάλληλοι αλλά δημόσιοι λειτουργοί και ότι το πανεπιστήμιο είναι αυτοδιοίκητο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου.
Ζήτημα 7ο: Τι λένε όσοι ασπάζονται τη δημιουργική προσέγγιση του συντάγματος;
Για την ερμηνεία του συντάγματος, μέσω δημιουργικής παράκαμψης, υπάρχουν οι διεθνείς συμφωνίες και οι ενωσιακές υποχρεώσεις που διαμορφώνουν ένα άλλο πλαίσιο. Όμως ό,τι και να συζητάνε ό,τι και να λένε, όλες αυτές οι υποχρεώσεις και το διεθνές δίκαιο δεν επιβάλλουν την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Αυτό που περιγράφουν είναι ο τρόπος που μπορεί να υπάρξουν και όχι η υποχρέωση να υπάρξουν, γεγονός που συνιστά την πρώτη λαθροχειρία. Η δεύτερη αφορά το άρθρο 28 του συντάγματος, που λέει ότι οι διακρατικές συμφωνίες υπερισχύουν του κοινού νόμου, όχι όμως του ίδιου του συντάγματος άρα και η επίκλησή τους για την ανάγκη ίδρυσης ιδιωτικών ΑΕΙ απλά δεν κατισχύει του συντάγματος. Η τρίτη λαθροχειρία που γίνεται αφορά τη συμφωνία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και την έγκριση από την μεριά της Ελλάδας της αρχής που προβλέπει την απελευθέρωση της παροχής υπηρεσιών μεταξύ των μελών. Άρα αυτομάτως εμποδίζεται κάποιος τρίτος που θέλει να έρθει στην Ελλάδα να ανοίξει πανεπιστήμιο στη χώρα. Κανείς όμως δεν λέει ότι η Ελλάδα υπέγραψε τη συμφωνία με ρητή επιφύλαξη για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η Ελλάδα λοιπόν έχει δικαίωμα να μην εφαρμόσει το κομμάτι που αφορά τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Το τελευταίο και σημαντικότερο επιχείρημα της δημιουργικής συλλογιστικής απέναντι στο σύνταγμα είναι ότι η μη ίδρυση μας φέρνει σε σύγκρουση με τον θεμελιώδη χάρτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο χάρτης λέει όμως στο προοίμιο του ότι τα δικαιώματα που προστατεύει δεν επιβάλλουν αλλαγές στις αρμοδιότητες και τη νομοθεσία των κρατών μελών. Και εδώ καταπίπτει το επιχείρημα της υποχρέωσης τήρησης των ενωσιακών απαιτήσεων. Απαιτήσεων που έχουν υλοποιηθεί στη χώρα από την εφαρμογή, την λειτουργία και την ίδρυση δεκάδων κολεγίων τα προηγούμενα χρόνια. Όλα τα παραπάνω αποτελούν ένα πρόσχημα για να παρακαμφθεί το σύνταγμα και να υπάρξει μια νομική επίφαση νομιμότητας, ώστε να εφαρμοστεί η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα και τίποτα παραπάνω.
Ζήτημα 8ο: Δεν υπάρχουν κρατικά πανεπιστήμια
Δεν υπάρχουν κρατικά πανεπιστήμια, η διοίκησή τους δεν διορίζεται από την κυβέρνηση, είναι αυτοδιοίκητα, δεν είναι παραρτήματα υπουργείων ή περιφερειών. Το αντιφατικό - άλλο ένα - μάλιστα είναι ότι οι οπαδοί των μη κρατικών πανεπιστημίων κάνουν τη μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση, βάζουν πανεπιστημιακή αστυνομία, βγάζουν εγκυκλίους για τις εξετάσεις και πως αυτές πρέπει να γίνουν. Η ταμπακιέρα: το βασικό πρόβλημα που υπάρχει και το οποίο προσπαθεί να χτυπήσει το νομοσχέδιο είναι ο δημόσιος χαρακτήρας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα. Αυτό είναι που πρέπει να σπάσει: το αποκλειστικό προνόμιο του δημοσίου στην παροχή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, η οποία παρέχεται σε όλους δωρεάν. Το προνόμιο και η υποχρέωση του δημοσίου να δίνει δωρεάν εκπαίδευση στα παιδιά είναι κατεξοχήν ταξικό ζήτημα. Τα παιδιά των φτωχών οικογενειών περνάνε όλο και λιγότερο στο πανεπιστήμιο, η όλη διαδικασία φαντάζει σαν έναν δρόμο που γεμίζει διόδια και συνεχώς μπαίνουν και άλλα. Έτσι, στα τελευταία μέτρα, λίγο πριν το πανεπιστήμιο, θα μπει και άλλο ένα, που θα αφορά την κατάργηση του τελευταίου δωρεάν ονείρου που υπήρχε για ένα καλύτερο κόσμο διαμέσου της γνώσης.
Ζήτημα 9ο: Ο ανταγωνισμός θα βελτιώσει τα δημόσια πανεπιστήμια
Ποιο δημόσιο σχολείο αναβαθμίστηκε γιατί ιδρύθηκε κάποιο ιδιωτικό; Ποιο δημόσιο νοσοκομείο αναβαθμίστηκε γιατί αναπτύχθηκε αντίστοιχο ιδιωτικό; Πόσο αναβαθμίστηκε η κοινωνική ασφάλιση όταν αναπτυχθηκε η ιδιωτική; Ποια δημόσια συγκοινωνία βελτιώθηκε γιατί αντίστοιχα αναπτύχθηκε η αντίστοιχη ιδιωτική; Που πήγαν οι δημόσιες τράπεζες μετά την ανάπτυξη των ιδιωτικών; Ποια παραλία αναβαθμίστηκε από τις επί πληρωμη ξαπλώστρες σε αυτές;
Ζήτημα 10ο: Τα παιδιά που σπουδάζουν στο εξωτερικό κάποιος πρέπει να τα σκεφτεί
Αν η κυβέρνηση όντως τα σκεφτόταν θα βελτιωνε τα δημόσια ΑΕΙ, ώστε αυτά τα παιδιά να μείνουν στη χώρα, να γλιτώσουν και τα έξοδα και να μείνουν και τα χρήματα τους εδώ. Αντ'αυτού βάζει την ΕΒΕ και υποχρηματοδοτεί την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το συγκεκριμένο ερώτημα-κριτήριο είναι ένα εμπορικό κριτήριο για ανθρώπους που θέλουν να κάνουν μπίζνες, για τους ανθρώπους της αγοράς που θεωρούν ότι ήρθε η στιγμή αυτό να πρυτανεύσει στον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστούμε από δω και πέρα το ελληνικό πανεπιστήμιο. Αν θεωρήσουμε ότι υπάρχει ένας στόχος, ο περιορισμός της διαρροής φοιτητών στο εξωτερικό, πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα γιατί να φτιαχτούν νέα πανεπιστήμια και δη ιδιωτικά και όχι να ενισχυθούν τα υφιστάμενα (το ίδιο ερώτημα δεύτερη φορά). Χαρακτηριστικό παράδειγμα των αντιλήψεων σχετικά με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι η Κύπρος. Αυτοί που απορούν γιατί πάνε κάποιοι να σπουδάσουν π.χ. νομικά στην Κύπρο, ας αναρωτηθούν γιατί δεν έγινε ποτέ η Νομική της Πάτρας ή τι μπορει να σημαίνει ότι τελευταία έχουν κλείσει άλλα 20 τμήματα. Μήπως τελικά όλα αυτά κλείνουν για να υπάρξει ζήτηση έτσι ώστε να φτιαχτεί και η προσφορά για νέους πελάτες από ιδιωτικά πανεπιστήμια;
Ζήτημα 11ο: Ποιοι σπουδάζουν στο εξωτερικό;
Στο εξωτερικό βγαίνουν δυο κατηγορίες φοιτητών: η πρώτη αφορά αυτούς που έχουν τα χρήματα, προερχόμενοι από εύπορες οικογένειες, που θα πήγαιναν έτσι και αλλιώς, ψάχνοντας για ένα αναγνωρίσιμο πτυχίο, από ένα αναγνωρισμένο πανεπιστήμιο, στο οποίο η φοίτηση, η δικτύωση και το status που θα εξασφαλίσουν, θα τους διευκολύνει πάρα πολύ στην επαγγελματική τους αποκατάσταση και σταδιοδρομία. Η δεύτερη κατηγορία αφορά τους μεταπτυχιακούς φοιτητές. Συνολικά έχουμε γύρω στους 40.000 φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό: οι 10.000 για μεταπτυχιακά και οι 30.000 για προπτυχιακές σπουδές. Θα μπορούσαμε να περιορίσουμε αυτούς τους 30.000, θα μπορούσαμε να τους μειώσουμε; Η απάντηση είναι όχι. Παραδείγματα αρκετά: η Κύπρος υποδέχεται 11,5 χιλιάδες φοιτητές και στέλνει στο εξωτερικό 27.000. Με 6 ιδιωτικά ΑΕΙ έχει εκροή 15.000 φοιτητών περίπου. Στην Ελλάδα οι ξένοι φοιτητές είναι 24.000 και οι Έλληνες στο έξωτερικό είναι 40.000. Έχουμε τα ίδια νούμερα χωρίς ιδιωτικά ιδρύματα, προφανώς όμως έχουμε πολύ μικρότερα ποσοστά. Φαίνεται λοιπόν ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Κύπρο δεν μείωσαν την εκροή των φοιτητών. Να μην ξεχνάμε σε αυτό το βασικό: ότι ο κόσμος φεύγει έξω γιατί εδώ δεν υπάρχουν δουλειές, υπάρχει μια κοινωνική ερημοποίηση και το κυριότερο δεν υπάρχουν αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, με αξιοπρεπείς ανθρώπινες σχέσεις στη δουλειά και δεν υπάρχει κανένα πλέγμα προστασίας στους εργαζομένους σήμερα. Θα αλλάξει αυτή η κατάσταση με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια ή θα γίνουν τα πράγματα χειρότερα; Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οι εξελίξεις τέτοιου τύπου θα βελτιώσουν την εικόνα της παραγωγής και της εργασίας. Υπάρχουν χώρες που έχουν θετικό ισοζύγιο όσον αφορά την εισροή φοιτητών; Ναι, όλες οι χώρες οι οποίες ήταν πρώην αυτοκρατορίες και η Ελλάδα δεν έχει αυτή την τύχη. Η πιο κοντινή στα μέτρα μας είναι η Πορτογαλία με 47.000 ξένους φοιτητές και 24.000 εκπατρισμένους. Οι 25.000 βέβαια είναι από τη Βραζιλία και την Αγκόλα και απλά αναδεικνύεται ότι το βασικό ζήτημα, η γλώσσα, πάντα αποτελεί καθοριστικό σημείο επιλογής σε τέτοιες ζητήματα που αφορούν τις σπουδές. Τελειώνοντας, το άλλο επιχείρημα που υπάρχει είναι επανερχόμαστε στο ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα αυξήσουν 1% του ΑΕΠ, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, δηλαδή να υποθέσουμε αύξηση 2 περίπου δισεκατομμύρια ευρώ. Με δίδακτρα 10.000€ δεν μπορούμε να σκεφτούμε πως θα βρεθούν 200.000 φοιτητές ΑΝ δούμε το κοντινότερο μέγεθος, που είναι τα ιδιωτικά κολέγια, προκύπτουν μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία. Ο τζίρος των κολεγίων αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι 100 εκατομμύρια ετησίως. Χρειαζόμαστε λοιπόν, για να καλυφθούν τα όσα λένε οι κυβερνώντες, να υπάρξουν ιδιωτικά πανεπιστήμια που θα τζιράρουν 20 φορές περισσότερο και θα χρειαστούν γύρω στους 200.000 φοιτητές. Η Γαλλία αυτή τη στιγμή έχει 300.000 φοιτητές από το εξωτερικό και η συντριπτική πλειοψηφία τους πηγαίνει σε δημόσια πανεπιστήμια. Πέραν από αυτό, αυτοί φέρνουν 5 δις ευρώ συνάλλαγμα στη Γαλλία. Με 17.000€ ανά άτομο μέσο κόστος σπουδών, η Γαλλία ξοδεύει 3,7 δισεκατομμύρια ευρώ ανά έτος για να τους φιλοξενεί και να τους σπουδάζει. Το κέρδος της είναι 1,3 δισ. ευρώ, ασήμαντο κλάσμα μπροστά στο ΑΕΠ της χώρας. Οι υπολογισμοί των κρατούντων και το θαύμα που περιγράφουν απλά δεν βγαίνει.
Ζήτημα 12ο: Ποιοι τελικά είναι ωφελούμενοι από αυτή την ιστορία;
Σίγουρα μια δράκα σχολάρχες, τόσο στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αλλά κυρίως όσον αφορά και τα κολέγια, που επιζητούν τα επαγγελματικά τους δικαιώματα, αυτά που έχουν κερδίσει με πρόσφατο νόμο, να γίνουν και ακαδημαϊκά. Οι τράπεζες που θα αρχίσουν με μεγάλη όρεξη να χορηγούν φοιτητικά δάνεια καθώς πια το κόστος σπουδών θα είναι τέτοιο που θα υποχρεώνει στη δανειοδότηση αρκετών οικογενειών. Οι μάνατζερ διάφορων fund, γιατί τα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα τέτοιου τύπου είναι ένας από τους καλύτερους υποδοχείς ξεπλύματος χρήματος Και τέλος, οι οπαδοί της θρησκείας της αγοράς και αυτοί που δεν μπορούν να βλέπουν τίποτα γύρω τους που να μην έχει μια τιμή και μια αξία. Η χώρα όμως δεν το έχει ανάγκη. Καμία ισορροπία δεν θα υπάρξει μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού, οι νόμοι της αγοράς και των χρηματοδοτήσεων θα αρχίσουν να δημιουργούν προβλήματα ανταγωνισμού και θα θεωρούν τη χρηματοδότηση των ιδιωτικών πρωθύστερη, σημαντικότερη απόφαση έναντι της χρηματοδότησης των δημόσιων πανεπιστημίων, γιατί δημιουργούν αθέμιτο ανταγωνισμό. Αν όλα αυτά συνδυαστούν με το εθνικό απολυτήριο, καταλαβαίνει κανείς ότι η εξέλιξη της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων θα δημιουργήσει μια ταξική ταφόπλακα στα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων, η πρόσβασή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη έως αδύνατη, η κοινωνική κινητικότητα που υπήρχε θα σταματήσει και ένα σύνολο πραγμάτων, έτσι όπως τα γνωρίζαμε, σε μια χώρα στην οποία η δυνατότητα να σπουδάσεις στον ένα ή στον άλλο βαθμό ήταν πάντα υπαρκτή, θα αρχίσει να καταρρέει. Με αυτό τον τρόπο, οι περισσότεροι γνωστοί μας γονείς φίλοι, συγγενείς, που έχουν σπουδάσει δεν θα είχαν σπουδάσει, το 90% των καθηγητών των πανεπιστημίων που διδάσκουν αυτή τη στιγμή δεν θα είχαν σπουδάσει και η χώρα που ζούμε δεν θα ήταν έτσι όπως την έχουμε δει. Το άρθρο 16 του συντάγματος έχει συντελέσει στο να υπάρχει δημοκρατία στη χώρα και έρχεται η στιγμή να το υπερασπιστούμε, όχι για αυτό καθεαυτό σαν ένα κείμενο, αλλά γιατί είναι κάτι δικό μας, που αφορά και ανήκει σε όλους, γιατί είμαστε υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της προστασίας των αδυνάτων, της ισότητας και της αλληλεγγύης.
Παρατίθεται φωτογραφικό υλικό από την εκδήλωση της Ένωσης, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 10/2/24, στο Κέντρο Νεότητας Δήμου Χαλανδρίου. Η εκδήλωση ξεκίνησε με την προβολή του ντοκιμαντέρ "Backpack Full of Cash", προσφορά του περιοδικού "Σελιδοδείκτης", και ακολούθησε συζήτηση με προσκεκλημένους τους: Α. Μπαχτή, εκπαιδευτικό και αρθρογράφο του περιοδικού "Σελιδοδείκτης", Α. Μαυρόπουλο, μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΕΜΠ, και Γ. Λυμπεράτο, καθηγητή του ΕΜΠ στην Σχολή Χημικών Μηχανικών. Συντονιστής της εκδήλωσης ήταν ο ταμίας της Ένωσης Κ. Γερολυμάτος.
